Osmanlı Devleti'nde Para Vakıfları

Öz

Vakıflar yoksulluğu ortadan kaldırmayı, zenginden fakire gönüllü servet transferini ve dikey sosyal ekonomik hareketliliği arttırmayı hedefleyen ve kâr amacı gütmeyen kurumlardır. Vakıflar İslam dünyasında ve özellikle Osmanlı döneminde, kamusal hizmetleri yerine getiren en önemli kuruluşlardan birisidir. Toplumun temel ihtiyaçları olan sağlık, eğitim, bayındırlık, dini ve kültürel hizmetlerin önemli bir kısmı vakıflar tarafından yerine getirilmişti. Yine aynı dönemde, fakirlerin ihtiyaçlarının karşılanması ve ihtiyaç sahiplerinin problemlerine çözümler üretebilmek için paraların vakfedilmesiyle para vakıfları da kurulmuştur. Vakfedilen nakit paranın işletilmesinden elde edilen gelirler, vakfiye şartlarına uygun olarak mütevelli tarafından hayır işlerine harcanmıştı. XIX. yüzyılda para vakıflarında artış meydana geldi. İstanbul ve Anadolu’da birçok şehir ve kasabada da para vakıfları kuruldu.

Vakıfların ekonomik sistem içerisinde bir finansman aracı olarak yer almaları para vakıfları sayesinde olmuştur. Para vakıfları, bulundukları bölgelerde sosyal, kültürel ve ekonomik hayatın gelişmesinde önemli görevler üstlenmektedirler. Ancak bu vakıfların uyguladıkları finansman politikaları, beraberinde bir takım tartışmaları da getirmektedir. Bununla birlikte bu vakıfların tarihi gelişim süreçlerinin ve uygulama sistemlerinin öğrenilmesi ya da bilinmesi, günümüzde uygulanan alternatif finansal sistemlerin anlaşılmasında önemli katkılar sağlayacaktır.