TÜRKİYE'DE 1980 SONRASI İZLENEN PARA POLİTİKASI

Öz

1980 öncesinde yüksek derecedeki enflasyon, ödemeler dengesindeki açıklar ekonominin makroı dengelerini bozmuştur. Kamu kesimindeki sanayi kararlarında ekonomik kriterlerin dışında etkenler mevcuttu, teknolojileri eski, verimlilik ve kârlılık ölçüleri gerekli biçimde dikkate alınmamştı. Özel sektör sanayi işletmeleri de düşük döviz kuru, düşük faizle yapay beslenmiş, ithal ikamesine ve iç talebe dönük vb. stratejilerine dayalı bir sanayileşme dikkati çekiyordu. İktisadi büyüme oldukça yavaşlamış, sanayi hammadde sıkıntısına girmiştir. Artan talebi karşılamak için üretim arttırılamamış, Arz-Talep-Fiyat üzlüsü arasında denge kurulamamıştır. Döviz darboğazı, fiyat artışları, üretim artışlarının sağlanamaması, büyümenin sıfıra inmesi 1980'nin son yıllarında, Türk ekonomisinin en ciddi sorunlarının başında yer almıştır. Bu darboğazların giderilmesi için yeni arayışlara girilmiştir. Türk ekonomisi Centleri, Dolarları ya bulacak ya da duracaktı. Ekonomide yeni bir dönem başlamak üzereydi. 1979 ekonomik bunalımı ciddi kararlar, ciddi tedbbirlerle dolu günün doğmasını bekliyordu. 1980 yılı başında % 107'ye ulaşan enflasyon kontrol altına alınmalıydı. 24 Ocak 1980 ekonomik kararlarıyla sıkı para politikası uygulanmış ve enflasyonun hızı kesilmiştir. 1982 yılında % 25'e kadar düşmüştür. Faiz hadleri yükseltilerek banka mevduatlarının artmasına imkan hazırlanmıştır. Resmi döviz kuru serbest döviz kuruna yaklaşmış döviz darboğazı aşılmış dış ödeme güçlükleri ihracatı arttırarak giderilmişir. Bu tedbirler 1987 yılına kadar etkili olmuştur. Ekonomideki iyileşme 1991’li yıllarda tekrar bozulmaya başlamış 1993 yılında yerel mahalli seçimler nedeniyle ciddi tedbirler alınmadı. Talep patlaması oldu, mali piyasalarda aşırı serbestleştirme nedeniyle sıcak para, döviz ve sermaye piyasasında mekik dokumaya başladı. Serbest fonlar hpangi piyasaya yönlendiyse piyasadaki dengeler alt üst oldu. Döviz-Faiz ekonomiyi ciddi sıkıntıya soktu.

Yüksek faiz nedeniyle ülkeye devamlı sıcak para giriyordu. Döviz kurları yükselmeyşe başladı, halk Türk lirasına güvenini yitirdi. Artan döviz kuruna rağmen dövize olan talep durmadı. Bu ortamda uluslararası para kuruluşları Tür-kiye'nin kredi notunun düşürüldüğünü medyayla duyurdu. Finans piyasalarında