VEKTÖR OTOREGRESİF MODEL YARDIMIYLA TÜRKİYE EKONOMİSİNDE DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARININ EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

Öz

Türkiye’de doğrudan yabancı sermaye girişlerinde özelleştirme hareketlerinin hız kazanmaya başladığı 1990’lı yılların ortalarından itibaren gözle görülür artışlar yaşanmaya başlamıştır. Özellikle 2000’li yıllardan itibaren bu artışlar rekor seviyelerde gerçekleşmeye başlamıştır.

Çalışmamızda ülkemize gelen bu yabancı yatırımların ekonomik büyüme üzerine bıraktığı etkiler incelenmiştir. Doğrudan yabancı sermaye yatırımları ile ekonomik büyüme değişkenleri arasındaki ilişki Türkiye açısından 1995: 1 ile 2007: 9 arası aylık verileri kullanılarak ilk olarak değişkenler birim kök analizine tabi tutulmuş ve birinci dereceden farkları alınarak seriler birim kökten arındırılmıştır. Daha sonra sekiz gecikmeli VAR modeli tahmin edilerek, ekonomik büyüme ve doğrudan yabancı yatırımların birbirlerini pozitif yönde etkiledikleri sonuncuna ulaşılmıştır. Bir sonraki adımda eşbütünleşme analizi gerçekleştirilerek söz konusu iki değişkenin uzun dönemde birlikte hareket ettikleri saptanmıştır.

Granger nedensellik testi sonucunda ortaya çıkan bulgulara göre doğrudan yabancı sermaye yatırımlarından ekonomik büyümeye doğru olmak üzere tek taraflı bir nedensellik ilişkisi olduğu gözlemlenmiştir. Etki - tepki analiziyle de söz konusu iki değişkende meydana gelebilecek artışların birbirlerini pozitif yönde etkileyecekleri ortaya konulmuş ve son olarak varyans ayrıştırması metoduyla büyüme ile doğrudan yabancı sermaye yatırımlarında meydana gelen artışların birbirlerini açıklama gücü ortaya konulmuştur. Buna göre her iki değişken de birbirini açıklama gücüne sahip olmakla birlikte ekonomik büyümede meydana gelen artış durumunda doğrudan yabancı sermaye faktörünün payı, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarında yaşanan artışlar içerisindeki ekonomik büyüme faktörünün payından daha belirgin nitelikte ortaya çıkmıştır.